Çorum’da Kaç Çeşit Leblebi Var? Altın Taneden Lezzetli Bir Yolculuk
Merhaba dostlar — geçen hafta bir arkadaşım “Çorum’da gerçekten ne kadar leblebi çeşidi varmış acaba?” diye bana sordu ve ben bu soruyla bir anda kendimi leblebi fabrikalarının sıcak fırınlarının arasında buldum. Siz de gözlerinizi kapatıp düşünün: çıtır çıtır, altın sarısı bir tanesi. Ve sonra “benim leblebim yok mu?” diye fısıldayan bir seçilme arzusu içindesiniz. İşte… şimdi birlikte, Çorum’un o meşhur leblebisinin çeşitlerine, kökenlerine ve geleceğe dair potansiyeline doğru bir keşfe çıkalım.
Kökenlerine Yolculuk
Çorum leblebisi üç asra aşkın bir geçmişe sahip. Yerel kaynaklara göre yaklaşık üç yüz yıl önce, yöredeki damla cinsi nohuttan leblebi üretimi yapılmaya başlanmış. ([Kültür Portali][1]) “Leblebi” kelimesi belki sade bir atıştırmalık gibi geliyor ama burada bir emek, gelenek, ustalık var. Ve bu gelenek zamanla çeşitlenmiş. Üretim süreci; nohut seçimi, temizleme, kavurma, dinlendirme gibi aşamaları içeriyor. ([Çorum Kültür ve Turizm Müdürlüğü][2])
Yani aslında bugün markette ya da hediyelik reyonlarında gördüğünüz çeşitlerin arka planında ustaların yıllar süren çıraklıkları, nesiller boyu aktarılan teknikleri var. Ve o tekniklerden biri “kavrulmuş nohuttan çıkacak leblebinin mutlaka sarı ve çıtır olması gerekir” kuralı. ([
Günümüzde Çeşitlilik Denizi
“Kaç çeşit var?” sorusuna net bir sayı vermek pek kolay değil ama elimizdeki kaynaklar büyük bir aralığı işaret ediyor. Örneğin, Çorum Valiliği resmi sayfası “yirmiden fazla çeşidi bulunmaktadır” diyor. ([corum.gov.tr][4]) Daha ileri bir kaynak ise “52 farklı lezzeti üretilmektedir” diyerek daha geniş bir yelpazeye işaret ediyor. ([Türkiye Turizm Ansiklopedisi][5])
Şöyle bir liste çıkaralım (tam liste değil ama fikir verir):
Sarı Leblebi (klasik, kabuğu soyulmuş) ([Çorum Belediyesi][6])
Sakızlı (beyaz) Leblebi ([Çorum Belediyesi][6])
Kırık Leblebi (parçalanmış) ([Çorum Belediyesi][6])
Kaplamalı/Aromalı Leblebi (çikolatalı, ballı, kakao kaplamalı vb.) ([corum.gov.tr][4])
Tuzlu, acılı, baharatlı leblebiler ([corum.gov.tr][4])
Çıtır leblebi: ekstra kavrulmuş, gevrek yapılı çeşitler ([Sanal Gezi Rehberi][7])
Yani erkeklerin çözüm odaklı tarafı burada devreye giriyor: “Bak liste çıkarıyoruz, kaç çeşit varsa sayıyoruz, üretim hacmini ölçüyoruz.” Ama kadınların empatik ve ilişki odaklı tarafı da unutulmaz: “Her bir leblebi tanesi bir tekno-hatalı üretim süreci değil, o nohut tanesinin ustasıyla, toprakla, kavurma ateşiyle ilişkisi var.”
Ve işin kalbi şu: bu çeşitler sadece “farklı tat” demek değil, aynı zamanda üreticinin, ustanın, ailenin kültürüyle de bir bağ. Yani sadece “leblebi” değil, bir tarih, bir emek, bir hatıra.
Geleceğe Dair Potansiyel
Bugün Çorum’da leblebi üretimi sadece yerel tüketim için değil, aynı zamanda ihracat için de önemli. ([Kültür Portali][1]) Bu da demek ki çeşitlilik yalnızca tat bazında değil, pazarlama, marka bilinirliği ve turizm açısından da artıyor. Ve burada stratejik yaklaşıma sahip erkek karakterimiz tekrar devreye giriyor: “Nasıl büyütürüz? Hangi tat trend olur? Yeni bir çeşidi nasıl pazara sunarız?”
Kadın karakterimiz de şöyle düşünüyor: “Bu ürün nasıl daha çok insanla buluşur? Kültürünü nasıl aktarırız? Bu leblebiyle bir sohbet başlatabilir miyiz?” Çünkü bir avuç leblebi paylaştığınızda aslında “ben seninle bu tadı paylaşıyorum, bu kültürü paylaşıyorum” diyorsunuz.
Ve geleceğe dair bir vizyon: belki de yeni tatlar çıkacak — vegan kaplamalı, glutensiz varyantlar, organik tohumlardan yapılan ultra-premium leblebiler. Ve her biriyle birlikte, “leblebi sadece bir atıştırmalık değil, bir deneyim” olacak.
Son Söz
Eğer bir gün Çorum’a yolunuz düşerse, sadece bir paket “leblebi alayım” demeyin. İçinde kaç çeşit varyantın olduğunu, her tanesinin hangi aşamalardan geçtiğini, hangi toprakta yetiştiğini sorun. Çünkü sayılar burada sadece istatistik değil: bağ, tat, hikâye demek. Ve işin güzel tarafı, siz de yorumlarda paylaşabilirsiniz: “Hangi çeşidi denediniz?”, “Favoriniz hangisi?”, “Yeni tatlar denemek ister misiniz?” Bu sohbeti birlikte başlatalım.
Şimdi sıra sizde: Çorum leblebisindeki çeşitlerden hangisi sizi en çok etkiliyor? Yorumlarda buluşalım!
[1]: “ÇORUM LEBLEBİSİ | Kültür Portalı”
[2]: “Leblebicilik – ktb.gov.tr”
[3]: “Meşhur Çorum Leblebisi (Sarı Leblebi) | Özgür Leblebi”
[4]: “T.C. Çorum Valiliği – Çorum Leblebisi”
[5]: “Çorum Leblebisi – turkiyeturizmansiklopedisi.com”
[6]: “ÇORUM LEBLEBİSİ”
[7]: “Çorum Leblebisi Hakkında Her Şey – Sanal Gezi Rehberi”